"Wariat z krupówek" M. Pinkwart

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) był tak barwną osobowością, wszechstronnym artystą, intelektualistą, że można o nim mówić i pisać wciąż na nowo, odkrywając różne konteksty jego twórczości, odsłaniając szczegóły biograficzne, pokazując symboliczny „portret wielokrotny”. Maciej Pinkwart, człowiek od lat związany z Podhalem, felietonista i podróżnik, historyk Zakopanego, postanowił ukazać Witkacego przez pryzmat tego właśnie miejsca. Czy zadziałała zbieżność rysów biograficznych? Wszak Pinkwart (urodzony w Milanówku – pod Warszawą), podobnie jak Witkacy (rodowity warszawiak, który jednak Zakopane uważał za swoje miejsce na ziemi), nie jest Podhalaninem z urodzenia, a jednak tu właśnie żyje i tworzy od wielu lat. Nawet jeśli to zbieżność przypadkowa, to zamysł, aby napisać zakopiańską biografię Witkacego, okazał się strzałem w dziesiątkę. Tu przecież Witkacy przyjechał w wieku pięciu lat i z przerwą na I wojnę światową mieszkał stale aż do tragicznej śmierci w 1939 roku. Sam o sobie pisał, że jest zakopiańczykiem, na przykład w liście do filozofa, Hansa Corneliusa, przy okazji wyjaśniania, że warunki lokalowe w domu na Antałówce odbiegają od standardów cywilizacyjnych – bieżąca woda, sanitariaty, gaz – spotykanych w innych miejscach. Spacery zaś po ulicach Warszawy „wyczerpywały go w specjalny sposób”, bowiem jako „psychologiczny portrecista” pochłaniał nałogowo twarze przechodniów i męczył się nimi, aż do „stanu lekkiej glątwy czy depresji i fizycznego nawet osłabienia”. Masz, Drogi Czytelniku, przed sobą książkę świetnie pomyślaną, świetnie napisaną, z której dowiesz się wielu rzeczy o Witkacym. Jak to było z jego chrztem (z Heleną Modrzejewską i Sabałą w roli rodziców chrzestnych); z jakimi kobietami się spotykał i co z tego wynikało; jakie eksperymenty teatralne, malarskie, narkotyczne (tak! choć zawsze w obecności przyjaciół-lekarzy!) i wszelkie inne przeprowadzał w licznych zakopiańskich domach; jakie powieści pisał; z kim chodził w góry na „wyrypy”; z jakimi filozofami przeprowadzał „rozmowy istotne” – to wszystko i jeszcze więcej znajdziesz w tym opasłym tomie. To pozornie tylko zakopiańska biografia Witkacego. A że nosi przewrotny i kontrowersyjny witkacologicznie tytuł Wariat z Krupówek? Jak by to skomentował Stanisław Ignacy Witkiewicz – niechze ta, niechze ta... Zresztą sami przeczytajcie!

Tomasz Pawlak